Η διπολική διαταραχή είναι μια πάθηση ψυχικής υγείας που χαρακτηρίζεται από έντονες διακυμάνσεις στη διάθεση, την ενέργεια και τα επίπεδα δραστηριότητας ενός ατόμου, επηρεάζοντας την κρίση, την ικανότητα καθαρής σκέψης, τις σχέσεις και την καθημερινή ζωή γενικά.
Όπως με κάθε πάθηση υγείας, δεν υπάρχει ένα μαγικό φάρμακο, για να ανακουφίσει τα συμπτώματα. Η θεραπεία της διπολικής διαταραχής εξαρτάται από διάφορους παράγοντες, όπως τον τύπο της διπολικής διαταραχής που έχετε, τη σοβαρότητα των συμπτωμάτων σας, εάν έχετε άλλη διαταραχή της διάθεσης ή όχι, το προσωπικό σας ιστορικό υγείας. Γενικά, οι ειδικοί συνιστούν συνδυασμό ψυχοθεραπείας και φαρμακευτικής αγωγής για τη σταθεροποίηση της διάθεσης ενός ατόμου.
Ποιοι είναι οι τύποι της διπολικής διαταραχής;
Υπάρχουν τέσσερις τύποι διπολικής διαταραχής, οι οποίοι διακρίνονται με βάση τους τύπους των επεισοδίων διάθεσης που αντιμετωπίζετε. Τα μανιακά επεισόδια συνήθως περιλαμβάνουν εξαιρετικά αυξημένα επίπεδα διάθεσης και ενέργειας για τουλάχιστον επτά ημέρες. Τα υπομανιακά επεισόδια είναι λιγότερο ακραία, αλλά περιλαμβάνουν πολλή ενέργεια και έντονη διάθεση για τουλάχιστον τέσσερις ημέρες. Τα καταθλιπτικά επεισόδια, από την άλλη πλευρά, συμβαίνουν όταν αισθάνεστε έντονη θλίψη, αδιαφορία ή απελπισία για τουλάχιστον και κρατούν περίπου δύο εβδομάδες.
Ανάλογα με τα συμπτώματά σας, μπορεί να διαγνωστείτε με έναν από τους παρακάτω τύπους διπολικής διαταραχής:
- Διπολική Διαταραχή Ι: έχετε τουλάχιστον ένα μανιακό επεισόδιο, που διαρκεί περίπου επτά ημέρες και ένα καταθλιπτικό επεισόδιο, που διαρκεί συνήθως δύο εβδομάδες. Αν τα συμπτώματά σας είναι πραγματικά σοβαρά, ενδεχομένως να χρειαστεί να νοσηλευτείτε.
- Διπολική Διαταραχή ΙΙ: έχετε τουλάχιστον ένα μείζον καταθλιπτικό επεισόδιο και ένα υπομανιακό επεισόδιο, αλλά δεν έχετε ποτέ ένα μανιακό επεισόδιο.
- Κυκλοθυμική διαταραχή: ανήκει στο φάσμα της διπολικής διαταραχής και περιλαμβάνει περιόδους υπομανιακών και καταθλιπτικών συμπτωμάτων, που παραμένουν τουλάχιστον δύο χρόνια.
- Απροσδιόριστη διπολική διαταραχή: έχετε συμπτώματα διπολικής διαταραχής, τα οποία, όμως, δεν ταιριάζουν με τους άλλους τύπους διπολικής διαταραχής, που περιγράφονται παραπάνω.
Φαρμακευτική αγωγή για τη διπολική διαταραχή
Γενικά, τα φάρμακα για τη διπολική διαταραχή εμπίπτουν στις ακόλουθες κατηγορίες:
- Φάρμακα που σταθεροποιούν τη διάθεση
Οι σταθεροποιητές διάθεσης –όπως το λίθιο, το βαλπροϊκό οξύ, η λαμοτριγίνη και άλλα- βοηθούν στη βελτίωση τόσο των μανιακών όσο και των καταθλιπτικών συμπτωμάτων και θεωρούνται η πρώτη γραμμή θεραπείας για τη διπολική διαταραχή Ι και ΙΙ. Ορισμένοι σταθεροποιητές της διάθεσης, όπως το λίθιο, μπορούν να θεραπεύσουν και να αποτρέψουν επεισόδια διάθεσης, ενώ άλλοι, όπως η λαμοτριγίνη, βοηθούν μόνο στην πρόληψη τους. Γενικά λειτουργούν περιορίζοντας την ανώμαλη εγκεφαλική δραστηριότητα, πράγμα που σημαίνει ότι αυτά τα φάρμακα επηρεάζουν την πραγματική παθολογία της νόσου και όχι μόνο τα συμπτώματα.
2. Αντιψυχωσικά φάρμακα
Τα σοβαρά μανιακά ή καταθλιπτικά επεισόδια μπορεί να προκαλέσουν συμπτώματα ψύχωσης, στα οποία μπορεί να χάσετε την επαφή με την πραγματικότητα και να έχετε αυταπάτες ή παραισθήσεις. Τα αντιψυχωσικά φάρμακα, τα οποία χρησιμοποιούνται συχνά για τη θεραπεία ατόμων με ψυχωσικές διαταραχές, όπως η σχιζοφρένεια, μπορούν να βοηθήσουν σε αυτήν την κατάσταση. Αυτά τα φάρμακα έχουν ιδιότητες σταθεροποίησης της διάθεσης, καθώς αλλάζουν τα επίπεδα των νευροδιαβιβαστών του εγκεφάλου. Επομένως, συνταγογραφούνται συχνά και σε άτομα με διπολική διαταραχή.
3. Αντικαταθλιπτικά
Μερικές φορές, τα άτομα με διπολική διαταραχή μπορεί να λάβουν αντικαταθλιπτικά εάν άλλα φάρμακα δεν βοηθήσουν στην πλήρη επίλυση των καταθλιπτικών επεισοδίων. Υπάρχουν πολλά αντικαταθλιπτικά, αλλά τα πιο κοινά είναι οι εκλεκτικοί αναστολείς επαναπρόσληψης σεροτονίνης (SSRIs), οι οποίοι μπορούν να επηρεάσουν τη διάθεση αυξάνοντας την ποσότητα σεροτονίνης στον εγκέφαλο.
4. Φάρμακα κατά του άγχους
Συχνά, τα άτομα με διπολική διαταραχή αναπτύσσουν συμπτώματα αγχώδους διαταραχής, όπως το γενικευμένο άγχος. Με μια γενικευμένη αγχώδη διαταραχή, μπορεί να έχετε πρόβλημα να ελέγξετε τις νευρικές σας σκέψεις, να ανησυχείτε υπερβολικά για κοινά γεγονότα, όπως η οδήγηση στη δουλειά και να έχετε πρόβλημα να χαλαρώσετε ή να κοιμηθείτε. Για το λόγο αυτό δύναται να χορηγηθούν αγχολυτικά.
Ψυχοθεραπεία και διπολική διαταραχή
- Ψυχοεκπαίδευση
Συνήθως περιλαμβάνεται στις συνεδρίες σας, ανεξάρτητα από τη συγκεκριμένη μέθοδο ψυχοθεραπείας, που ακολουθείτε. Η ψυχοεκπαίδευση, σημαίνει απλώς ότι μαθαίνετε περισσότερα για την κατάστασή σας και είναι σημαντική, ώστε να κατανοήσετε καλύτερα τι σας συμβαίνει.
Ο ψυχοθεραπευτής ή ο ψυχίατρός σας θα τονίσει τη σημασία της συνέπειας στην λήψη των φαρμάκων σας και θα σας βοηθήσει να δημιουργήσετε μια ρουτίνα, προκειμένου να ελαχιστοποιήσετε τα συμπτώματά σας –όπως ο σταθερός ύπνος, για παράδειγμα. Θα μάθετε, επίσης, πώς να εντοπίσετε τα σημάδια ενός επικείμενου επεισοδίου διάθεσης, ώστε να μπορείτε να απευθυνθείτε στον γιατρό σας προτού εισέλθετε σε πλήρη μανιακή ή καταθλιπτική κατάσταση.
2. Γνωσιακή συμπεριφορική θεραπεία (CBT)
Η γνωσιακή συμπεριφορική θεραπεία εστιάζει στο να σας διδάξει πώς να χειρίζεστε καλύτερα αυτό που συμβαίνει στη ζωή σας αυτή τη στιγμή. Στόχος είναι ο ασθενής να συνδέσει τις διαθέσεις και τα συναισθήματά του με τις σκέψεις και τις συμπεριφορές του. Σε μια συνεδρία CBT, ο ψυχοθεραπευτής θα σας βοηθήσει να εντοπίσετε μοτίβα σκέψης, που θα μπορούσαν να επηρεάσουν τη διάθεση και τις συμπεριφορές σας. Για παράδειγμα, αν τείνετε να μένετε σε αρνητικές σκέψεις όπως «Πάντα θα νιώθω έτσι», ο ψυχοθεραπευτής σας θα μπορούσε να σας βοηθήσει να κατανοήσετε πώς αυτή η γραμμή σκέψης τροφοδοτεί τον κύκλο της κατάθλιψης. Αντίθετα, μπορεί να σας ζητηθεί να επαναδιατυπώσετε αυτές τις σκέψεις σε κάτι πιο θετικό, όπως «Μπορεί να νιώθω ότι είμαι κακός σε όλα, αλλά δεν υπάρχουν στοιχεία για αυτό. Αυτό είναι απλώς ένα σύμπτωμα του καταθλιπτικού μου επεισοδίου και μπορώ να το αντιμετωπίσω».
3. Διαπροσωπική και κοινωνική θεραπεία ρυθμού
Η διαπροσωπική και κοινωνική θεραπεία ρυθμού (IPSRT) δημιουργήθηκε ειδικά για τη θεραπεία της διπολικής διαταραχής βοηθώντας τους ανθρώπους να αναπτύξουν ρουτίνες, προκειμένουνα ρυθμίσουν τη συμπεριφορά τους και ορισμένες βιολογικές διεργασίες, όπως ο ύπνος. Ο στόχος είναι να παίρνετε με συνέπεια τα φάρμακά σας, να βελτιώσετε τις κοινωνικές σας σχέσεις και να μειώσετε τα διπολικά επεισόδια.
Σε μια συνεδρία IPSRT, ο ψυχοθεραπευτής σας μπορεί να συνεργαστεί μαζί σας για να παρακολουθεί τις ρουτίνες σας, όπως την ώρα του ύπνου, την ώρα αφύπνισης και τις καθημερινές σας δραστηριότητες, με στόχο να σας βοηθήσει να κατανοήσετε πώς οι αλλαγές σε αυτές τις ρουτίνες μπορούν να επηρεάσουν τη διάθεσή σας. Θα μάθετε καλύτερους τρόπους να συμβαδίζετε με την καθημερινή σας ρουτίνα και να εντοπίζετε λύσεις για προβλήματα που μπορεί να αντιμετωπίζετε σε διαπροσωπικούς τομείς της ζωής σας.
Επιμέλεια κειμένου: Ηλιάνα Θεοδωρίδου
