Η εποχιακή κατάθλιψη, παλαιότερα γνωστή ως εποχική συναισθηματική διαταραχή (ΕΣΔ), περιλαμβάνει συμπτώματα, που έρχονται και παρέρχονται, καθώς αλλάζουν οι εποχές. Η πιο πρόσφατη έκδοση του Διαγνωστικού και Στατιστικού Εγχειριδίου Ψυχικών Διαταραχών (DSM-5) αναγνωρίζει επίσημα αυτή την πάθηση ως μείζονα καταθλιπτική διαταραχή (MDD) με εποχιακό μοτίβο.
Συνηθέστερα, τα συμπτώματα της εποχικής κατάθλιψης ξεκινούν το φθινόπωρο και το χειμώνα και βελτιώνονται καθώς πλησιάζει η άνοιξη, αλλά αυτό δεν συμβαίνει πάντα. Αντίθετα, μπορεί να παρατηρήσετε το αντίστροφο: αλλαγές στη διάθεση που ξεκινούν την άνοιξη και επιμένουν μέχρι το καλοκαίρι. Μερικοί άνθρωποι αναφέρονται σε αυτόν τον τύπο κατάθλιψης ως «αντίστροφη ΕΣΔ».
Παρακάτω, θα διερευνήσουμε τα βασικά σημάδια και τις πιθανές αιτίες της εποχικής κατάθλιψης κατά την άνοιξη.
Συμπτώματα
Η εποχική κατάθλιψη κατά τους ανοιξιάτικους μήνες εμφανίζει πολλά κοινά συμπτώματα με τη μείζονα κατάθλιψη, αν και τα συμπτώματα δεν θα εμφανιστούν απαραίτητα με τον ίδιο ακριβώς τρόπο σε όλους. Καθώς οι μέρες μεγαλώνουν και η άνοιξη πλησιάζει, μπορεί να παρατηρήσετε:
- μια γενικά πεσμένη διάθεση, η οποία μπορεί να περιλαμβάνει επίμονα συναισθήματα θλίψης και απελπισίας
- λιγότερο ή καθόλου ενδιαφέρον για τις συνήθεις δραστηριότητές σας
- δυσκολία να βρείτε κίνητρο για τις καθημερινές σας υποχρεώσεις
- αλλαγές στην ενέργεια, συμπεριλαμβανομένου του λήθαργου ή της ανησυχίας
- αϋπνία και άλλες δυσκολίες ύπνου
- πρόβλημα με τη συγκέντρωση ή την συγκράτηση πληροφοριών
- όρεξη ή απώλεια βάρους
- ασυνήθιστη διέγερση ή ευερεθιστότητα
- αισθήματα θυμού ή επιθετικότητας
- σκέψεις θανάτου ή αυτοκτονίας
Για μερικούς ανθρώπους, η εποχική κατάθλιψη μπορεί ακόμα και να περιλαμβάνει αχαρακτήριστα επεισόδια επιθετικής ή βίαιης συμπεριφοράς. Επομένως μπορεί να παρατηρήσετε έντονο θυμό, που φαίνεται να σας κατακλύζει χωρίς συγκεκριμένο έναυσμα.
Αίτια
Η κατάθλιψη τους μήνες της άνοιξης είναι λιγότερο συχνή από τη κατάθλιψη το χειμώνα και οι ειδικοί δεν γνωρίζουν με βεβαιότητα τι ακριβώς την προκαλεί. Μερικές πιθανές θεωρίες περιλαμβάνουν:
- Αυξημένο φως της ημέρας και ζεστασιά
Εάν δεν χειρίζεστε καλά τη ζέστη, οι πιο ζεστές μέρες μπορεί να σας φέρουν δυσφορία, ειδικά όταν περιλαμβάνουν περισσότερες ώρες φωτός της ημέρας. Η υπερβολική φωτεινότητα και η ζέστη θα μπορούσαν να σας αφήσουν να νιώθετε πεσμένοι και χωρίς κίνητρο, αυξάνοντας παράλληλα την ανησυχία και την ευερεθιστότητα σας.
Η αύξηση του ηλιακού φωτός μπορεί, επίσης, να διαταράξει τον κιρκάδιο ρυθμό και να αποσυντονίσει τον τυπικό κύκλο ύπνου σας, προκαλώντας δυσκολία να αποκοιμηθείτε. Με λίγα λόγια, οι φωτεινές ηλιόλουστες μέρες μπορεί να κρατήσουν τον εγκέφαλό σας σε εγρήγορση, δυσκολεύοντάς σας να χαλαρώσετε.
- Ανισορροπίες στις χημικές ουσίες του εγκεφάλου
Οι ειδικοί πιστεύουν ότι η εποχική κατάθλιψη το χειμώνα σχετίζεται, εν μέρει, με την πτώση της σεροτονίνης –μιας ορμόνης που συνήθως παράγεται μετά από έκθεση στο φως του ηλίου. Η αύξηση της μελατονίνης, μιας άλλης ορμόνης που συνδέεται με τη χειμερινή κατάθλιψη, μπορεί να σας κάνει να νιώθετε πιο κουρασμένοι από το συνηθισμένο.
Υποστηρίζεται ότι η κατάθλιψη την άνοιξη μπορεί να ακολουθεί το αντίστροφο μοτίβο. Η ξαφνική αύξηση του ηλιακού φωτός οδηγεί το σώμα σας να παράγει λιγότερη μελατονίνη, έτσι καταλήγετε να κοιμάστε λιγότερο από όσο χρειάζεστε. Όπως σημειώθηκε παραπάνω, αυτή η έλλειψη ύπνου μπορεί να επιδεινώσει τα συμπτώματα της κατάθλιψης. Ταυτόχρονα, τα επίπεδα σεροτονίνης στο σώμα σας αυξάνονται ως φυσικό αποτέλεσμα των μεγαλύτερων ημερών και του ήλιου. Ενώ η πολύ λίγη σεροτονίνη συνδέεται με την κατάθλιψη, η υπερβολική ποσότητα θα μπορούσε, επίσης, να συμβάλει στην διατάραξη της ψυχικής υγείας, συμπεριλαμβανομένης της διαταραχής κοινωνικού άγχους.
- Άλλοι πιθανοί παράγοντες κινδύνου
Μερικοί επιπλέον παράγοντες μπορεί να αυξήσουν τις πιθανότητές σας να εμφανίσετε εποχική κατάθλιψη, όπως:
- Φύλο. Οι γυναίκες τείνουν να εμφανίζουν μείζων καταθλιπτική διαταραχή με εποχιακό μοτίβο σε υψηλότερα ποσοστά, αλλά οι άνδρες τείνουν να έχουν πιο σοβαρά συμπτώματα.
- Οικογενειακό ιστορικό ή προσωπικό ιστορικό διπολικής διαταραχής.
- Αλλαγές στο πρόγραμμά σας. Εάν κάνετε εποχική δουλειά, η οποία σας αφήνει λιγότερο (ή περισσότερο) δραστήριους τους μήνες της άνοιξης και του καλοκαιριού, η προκύπτουσα έλλειψη δομής ή το πρόσθετο άγχος μπορεί να προκαλέσει αλλαγές στη διάθεση, τον ύπνο και τη συνολική συναισθηματική σας υγεία.
- Γεωγραφική τοποθεσία. Η ζωή σε ένα πιο ζεστό ή πιο υγρό κλίμα μπορεί να παίξει ρόλο στα συμπτώματα της εποχικής κατάθλιψης.
Τρόποι αντιμετώπισης
- Ορίστε μια ρουτίνα ύπνου. Η έλλειψη ύπνου έχει σημαντικό αντίκτυπο στα συμπτώματα της εποχικής κατάθλιψης. Για να βελτιώσετε τον ύπνο σας, προσπαθήστε να διατηρήσετε το δωμάτιό σας σκοτεινό και δροσερό. Προσπαθήστε, παράλληλα, να ξυπνάτε και να πηγαινέτε για ύπνο την ίδια ώρα κάθε μέρα.
- Αφιερώστε χρόνο για σωματική δραστηριότητα. Η τακτική άσκηση συμβάλλει στην ανακούφιση του στρες, των συμπτωμάτων της κατάθλιψης και οδηγεί σε καλύτερη ποιότητα ύπνου.
- Δοκιμάστε το διαλογισμό ή κρατήστε ημερολόγιο. Τόσο ο διαλογισμός όσο και το ημερολόγιο σας βοηθούν να αναγνωρίσετε και να αποδεχτείτε δύσκολα ή ανεπιθύμητα συναισθήματα, συμπεριλαμβανομένων των συναισθημάτων κατάθλιψης.
- Επιμείνετε σε μια ρουτίνα. Ένα πρόγραμμα εργασίας, που αλλάζει την άνοιξη μπορεί να σας κάνει να νιώθετε άτονοι, χωρίς κίνητρα και ενέργεια. Η δημιουργία μιας καθημερινής ρουτίνας, που βάζει σε σειρά τις επαγγελματικές σας υποχρεώσεις, τις δουλειές του σπιτού και τις κοινωνικές σας υποχρεώσεις, σας δίνει την αίσθηση, ότι η ζωή σας είναι οργανωμένη και δομημένη.
- Υιοθετήστε μια ισορροπημένη διατροφή. Η έλλειψη όρεξης είναι αρκετά συχνή κατά την εποχική κατάθλιψη. Μπορεί να μην έχετε όρεξη για φαγητό, αλλά η έλλειψη θρεπτικών συστατικών ενισχύει την ευερεθιστότητα και επηρεάζει τη συγκέντρωση και την παραγωγικότητα. Επιλέξτε θρεπτικές τροφές και μείνετε ενυδατωμένοι.
Εύρεση θεραπείας
Όπως συμβαίνει με όλους τους άλλους τύπους κατάθλιψης, η εποχική κατάθλιψη μπορεί να μην βελτιωθεί χωρίς τη συνδρομή ενός επαγγελματία ψυχικής υγείας. Οι στρατηγικές αντιμετώπισης μπορούν να βοηθήσουν, αλλά δεν είναι πάντα η μακροπρόθεσμη λύση.
Η ανοιξιάτικη κατάθλιψη μπορεί να μην διαρκεί όλο το χρόνο, αλλά έχει μακροχρόνιο αντίκτυπο στη γενική υγεία, την ευημερία και την ποιότητα ζωής σας. Για αυτό είναι σημαντικό να απευθυνθείτε σε έναν ειδικό ψυχικής υγείας, ο οποίος θα σας βοηθήσει να αναπτύξετε τους κατάλληλους μηχανισμούς αντιμετώπισης και διαχείρισης της εποχικής κατάθλιψης.
Επιμέλεια κειμένου: Ηλιάνα Θεοδωρίδου
